1 ![](more.gif) | 欽定四庫全書 |
2 ![](more.gif) | 六書故卷二十二 |
3 ![](more.gif) | 宋 戴侗 撰 |
4 ![](more.gif) | 植物二 |
5 ![](more.gif) | 禾 乎戈切黍稷稻粱自苗至實通謂之禾象形詩云禾麻菽麥又曰禾易長畝北方多陸土其穀多粱粟故粱粟専以禾稱南方多澤土其穀多稻故稻専以禾稱稾穂為禾去稿為穀去糠為米北方以粱粟為穀南方以稻為穀 |
6 ![](more.gif) | 禾之㑹意 |
7 ![](more.gif) | 秉 鄙永切禾盈握也詩云彼有遺秉聘禮禾四 |
8 ![](more.gif) | 秉曰筥米十六斗曰籔十籔曰秉語曰與 |
9 ![](more.gif) | 之粟五秉秉把同聲實一字古無把字所秉曰秉 |
10 ![](more.gif) | 去聲今作柄 |
11 ![](more.gif) | 秉之指事 |
12 ![](more.gif) | 兼 古恬切并二禾而兼秉之也秝 力的切 |
13 ![](more.gif) | 禾之諧聲 |
14 ![](more.gif) | 稷 煎弋切土之穀也莖葉似粱而庳穂㪔如稻 |
15 ![](more.gif) | 粒如粱而扁大稃外瑩滑米正黃五穀之長也南 |
16 ![](more.gif) | 人謂之穄 |
17 ![](more.gif) | |
18 ![](more.gif) | |
19 ![](more.gif) | 黍 暑雨切黍苗似蘆荻實圜黒生高寒南人謂之荻穄米最黏北方高寒地少澤故多黍稷為酒 |
20 ![](more.gif) | 醴酏糝者多用黍南方土澤而氣溫故多稻為酒 |
21 ![](more.gif) | 醴𨠑糝者多用秫稻北人罕識稻故言稻稌者多 |
22 ![](more.gif) | 不中物南人罕識黍稷故言黍稷者多不中物 |
23 ![](more.gif) | |
24 ![](more.gif) | 黍之諧聲 |
25 ![](more.gif) | 香 虛良切黍之芳臭也古以秬黍為鬯 |
26 ![](more.gif) | |
27 ![](more.gif) | |
28 ![](more.gif) | 香之諧聲 |
29 ![](more.gif) | 馨 火形切香之清者 |
30 ![](more.gif) | 馥 方六切香之芬郁者 |
31 ![](more.gif) | 黏 昵占切黍膠著也黐 丑知切黏之甚者也苦木皮𢷬取膠液可以 |
32 ![](more.gif) | 黏羽物者今人亦謂之黐 |
33 ![](more.gif) | 黎 郎奚切黍色黒也利省聲古為國名書云西伯勘黎 |
34 ![](more.gif) | 稻稌 徒討切 地魯切澤土所生芒種也亦 |
35 ![](more.gif) | 有同類而陸種者謂之陸稻記曰煎醢加于陸稻 |
36 ![](more.gif) | 上今人謂之旱稜南方自六月至九月而穫北方 |
37 ![](more.gif) | 地寒故詩曰十月穫稻稻稌一聲實一字稌宜下 |
38 ![](more.gif) | 而黍宜高豐年高下皆熟故詩曰豐年多黍多稌 |
39 ![](more.gif) | |
40 ![](more.gif) | 秬 其呂切詩云誕降嘉種維秬維秠維穈維𦬊 |
41 ![](more.gif) | 傳曰黒牡秬黍以享司寒 |
42 ![](more.gif) | 秠 浦宜切穈 謨昆切亦作 |
43 ![](more.gif) | |
44 ![](more.gif) | |
45 ![](more.gif) | |
46 ![](more.gif) | 稙 常職切詩云稙穉菽麥穉 直利切幼禾也種 之勇切穀子也穀以種別故引之為種類種 |
47 ![](more.gif) | 族埶種曰種去聲 |
48 ![](more.gif) | 穜 直容切詩云黍稷重穋周禮曰詔王后帥六 |
49 ![](more.gif) | 宫之人而生穜稑之種而獻之于王呂氏春秋曰 |
50 ![](more.gif) | 種稑不為稑重不為重 |
51 ![](more.gif) | |
52 ![](more.gif) | |
53 ![](more.gif) | 稑 力竹切又作 秫 常出切凡米之黏者為秫亦謂之稬不黏為 |
54 ![](more.gif) | 秔亦謂之秈稬秫宜為酒為餈秔秈宜為飯凡五 |
55 ![](more.gif) | 種皆有秔秫陰陽之別也 |
56 ![](more.gif) | 稬 奴亂切秔 居行切秈 相然切穬 古猛切稜 閭承切稻厚殻廉稜高起者也水種者曰水稜陸種者曰旱稜觚有廉稜故謂觚稜釦器 |
57 ![](more.gif) | 皿之上廉者亦曰稜 |
58 ![](more.gif) | 穀 古速切黍稷稻粱之實曰穀嘉種之通名也 |
59 ![](more.gif) | 故凡嘉善之成皆曰穀 |
60 ![](more.gif) | 穎 余逞切書云異畝同穎詩云 |
61 ![](more.gif) | 實穎實栗 |
62 ![](more.gif) | 穂 徐醉切禾實成枝也 |
63 ![](more.gif) | |
64 ![](more.gif) | 稃 芳于切 |
65 ![](more.gif) | 苦㑹切按稃與穀殻也已舂為康 |
66 ![](more.gif) | 戸括切 居氣切 |
67 ![](more.gif) | 之若切說文曰禾皮也呂氏春秋曰得時之 |
68 ![](more.gif) | 麥薄而赤色 |
69 ![](more.gif) | 秱 徒東切呂氏春秋曰得時之禾長秱而穂大 |
70 ![](more.gif) | 得時之麥長秱而頸黒按秱禾稁節間猶竹之筒 |
71 ![](more.gif) | 得時則長透 |
72 ![](more.gif) | 秸 古黠切禾莖也又作 |
73 ![](more.gif) | 書云三百里內秸服記曰莞簟之安而 |
74 ![](more.gif) | 稁鞂之設 |
75 ![](more.gif) | 秆稁 根旱切禾直莖也 姦皓切 |
76 ![](more.gif) | |
77 ![](more.gif) | 稭秸秆稁聲相通引之則矢幹亦謂之稁亦謂 |
78 ![](more.gif) | 之秆皆一聲之轉非二物也周人稁人掌弓矢 |
79 ![](more.gif) | |
80 ![](more.gif) | 良舌切 |
81 ![](more.gif) | 穖 居希切呂氏春秋曰得時之禾疏穖而穂大 |
82 ![](more.gif) | 得時之稻長秱而疏穖按穖禾莖 |
83 ![](more.gif) | 節也 |
84 ![](more.gif) | 秒 彌小切禾芒也班固傳曰造計秒忽 |
85 ![](more.gif) | |
86 ![](more.gif) | 稼 古訝切樹埶為稼收穫為穡周官稻人掌稼 |
87 ![](more.gif) | 下地 |
88 ![](more.gif) | 秧 殷彊切栽禾也移 以支切移秧也凡稻稻必先苗之而移之 |
89 ![](more.gif) | 凡穋移之義取焉 |
90 ![](more.gif) | 穮 彼消切傳曰是穮是蓘必有豐年稠 直由切禾密也與綢通 |
91 ![](more.gif) | 穊 几利切稠也 |
92 ![](more.gif) | 稀 香衣切禾疏也古通作希 |
93 ![](more.gif) | 穠 奴冬切禾茂盛繁穠也 |
94 ![](more.gif) | 穆 莫卜切禾深茂幽逺穆穆然也詩云維天之 |
95 ![](more.gif) | 命於穆不已穆穆文王皆此意也宗廟之禮昭居 |
96 ![](more.gif) | 左向牖以其明也故謂之昭穆處右向墉以其幽 |
97 ![](more.gif) | 也故謂之穆 |
98 ![](more.gif) | 穟 徐醉切詩云禾役穟穟褎 由救切禾盛貌詩云實種實褎又曰褎如充 |
99 ![](more.gif) | 耳漢詔子大夫褎然為舉首褏省聲 |
100 ![](more.gif) | |
101 ![](more.gif) | 又似又切與褏通 |
102 ![](more.gif) | 穰稔 汝良切禾實豐也 而沈切榖熟也 |
103 ![](more.gif) | 七牛切穀熟時也亦作 省聲書云 |
104 ![](more.gif) | 若農服田力嗇乃亦有秋 |
105 ![](more.gif) | 秊 泥賢切穀成熟也詩云自古有秊春秋曰大 |
106 ![](more.gif) | 有秊 鐘鼎文人聲周官太史掌正嵗秊以敘 |
107 ![](more.gif) | 事嵗以紀天步故日一周為嵗秊以敘人事故四 |
108 ![](more.gif) | 時周為秊 |
109 ![](more.gif) | 穫 胡郭切収刈也又胡故切借為地名詩云整 |
110 ![](more.gif) | 居焦穫 |
111 ![](more.gif) | 穧 齊帝切詩云此有不歛穧 |
112 ![](more.gif) | |
113 ![](more.gif) | 稇 苦本切齊語曰諸侯之使稇載而歸穌 孫呼切稰穛 陸氏息呂切 陸氏側角切又作 |
114 ![](more.gif) | 記曰飯黍稷稻粱白黍黃粱稰穛 |
115 ![](more.gif) | |
116 ![](more.gif) | 積 津亦切疊聚禾黍也所積為積子賜切 |
117 ![](more.gif) | |
118 ![](more.gif) | 秩 直匹切積之次第也引之則爵祿之秩叙與 |
119 ![](more.gif) | 凡有次第者皆曰秩 |
120 ![](more.gif) | 稱 齒仍切舉禾程其輕重也引之為稱舉傳曰 |
121 ![](more.gif) | 禹稱善人又為稱道記曰銘之義稱美而不稱惡 |
122 ![](more.gif) | 又去聲輕重各當之謂稱曰㢲稱而隱今之禾麻 |
123 ![](more.gif) | 皆以稱計俗謂權衡為稱皆祖此義也 |
124 ![](more.gif) | 程 直征切多少輕重有程也稯秅 子紅切 籀文 宅加切聘禮禾四 |
125 ![](more.gif) | 秉曰筥十筥曰稯十稯曰秅秅四百秉也 |
126 ![](more.gif) | |
127 ![](more.gif) | 秭 將几切詩云萬億及秭 |
128 ![](more.gif) | |
129 ![](more.gif) | |
130 ![](more.gif) | 租 尊吾切田中禾稁也詩云予所畜租謂拾取 |
131 ![](more.gif) | 田中餘稁也田賦因謂之租葢內總內銍內秸故 |
132 ![](more.gif) | 謂之租 |
133 ![](more.gif) | 稅 輸袂切田賦也引之則凡賦取者皆曰稅借 |
134 ![](more.gif) | 為稅駕稅服之税與說通用記曰小功不稅 |
135 ![](more.gif) | 又為解税之税吐活切與 |
136 ![](more.gif) | 脫說通 |
137 ![](more.gif) | 穩 烏本切私 息夷切古有公田有私田私民所私有也詩 |
138 ![](more.gif) | 云雨我公田遂及我私 |
139 ![](more.gif) | 稍 史櫂切祿廩也古之仕者皆有稍食王畿六 |
140 ![](more.gif) | 遂三百里外為稍地大夫之所食也 |
141 ![](more.gif) | 周官借用削字又上聲稍稍漸次之義也 |
142 ![](more.gif) | |
143 ![](more.gif) | 秣 莫葛切食馬稭也 |
144 ![](more.gif) | 稂 盧當切詩云不稂不莠 |
145 ![](more.gif) | 稗 旁賣切稗葉純似稻惟節間無毛實似蕡害 |
146 ![](more.gif) | 稼者也 |
147 ![](more.gif) | 稊 田黎切孟子曰五穀不熟不如稊稗 |
148 ![](more.gif) | |
149 ![](more.gif) | |
150 ![](more.gif) | 汙廢切又烏外切稂莠汙也漢書曰莠盛 |
151 ![](more.gif) | 苗引之則凡惡者皆謂之商書曰無起 |
152 ![](more.gif) | 以自臭周書曰徳章聞 |
153 ![](more.gif) | 秏 虛號切禾収虛秏也一曰稻名呂氏 |
154 ![](more.gif) | 春秋曰飯之美者南海之秏 |
155 ![](more.gif) | 禾之疑 |
156 ![](more.gif) | 秀 息就切禾吐穂也詩云四月秀葽又曰 |
157 ![](more.gif) | 實發實秀實堅實好孔子曰苗而不秀者有矣夫 |
158 ![](more.gif) | 秀而不實者有矣夫 |
159 ![](more.gif) | |
160 ![](more.gif) | |
161 ![](more.gif) | |
162 ![](more.gif) | 引之為俊秀秀桀齊語曰秀民之為士 |
163 ![](more.gif) | 記曰𨕖士之秀者升之學曰俊士 |
164 ![](more.gif) | 秦 自人切伯益之後封於秦米 莫禮切穀去康為米 |
165 ![](more.gif) | 米之象形 |
166 ![](more.gif) | 粟 相玉切禾實也象粟穂 |
167 ![](more.gif) | |
168 ![](more.gif) | |
169 ![](more.gif) | 米之㑹意 |
170 ![](more.gif) | 䊆 舂米也 |
171 ![](more.gif) | 䊆之㑹意 |
172 ![](more.gif) | 毇 許委切 |
173 ![](more.gif) | 毇之諧聲 |
174 ![](more.gif) | 糳 則各切伐米也經傳通用鑿傳曰粢食不鑿引之則凡精白者皆曰鑿詩云 |
175 ![](more.gif) | 白石鑿鑿 |
176 ![](more.gif) | 籴粜 徒力切亦作 翟聲 他弔切亦作 从糴省入米為籴出米為粜 |
177 ![](more.gif) | 米之諧聲 |
178 ![](more.gif) | 粱 呂張切粟之美者粱有青白黃而黃粱最美粒 力入切 |
179 ![](more.gif) | 粗 倉胡切又徂故切疏也與麤通糙 七到切疏糲也 |
180 ![](more.gif) | 糲 粱察力制二切米始聾去康也粺 旁卦切米稍疏也詩云彼疏斯粺粲 倉贊切米精白也 |
181 ![](more.gif) | |
182 ![](more.gif) | |
183 ![](more.gif) | |
184 ![](more.gif) | 引之則凡潔白者皆謂之粲言女色 |
185 ![](more.gif) | 者曰粲詩云見此粲者語曰女三為粲玉之 |
186 ![](more.gif) | 潔白曰粲齒之整潔曰粲笑見齒者因謂之 |
187 ![](more.gif) | 粲粲而有光曰粲爛詩云角枕粲兮三英粲兮於 |
188 ![](more.gif) | 粲洒掃 |
189 ![](more.gif) | 精 子盈切糳之精潔絶米衣也目中黒粒亦謂 |
190 ![](more.gif) | 之精 |
191 ![](more.gif) | 粹 雖遂切擇之純也精者每粒之糳粹者衆粒 |
192 ![](more.gif) | 之純精與粗對粹與襍對 |
193 ![](more.gif) | 粢 津夷切共祭祀之米也亦作禮夫人 |
194 ![](more.gif) | 親舂以共粢盛傳曰奉盛以告曰潔粢豐盛記曰 |
195 ![](more.gif) | 稷曰明粢 |
196 ![](more.gif) | 糧 呂張切行所資米也 |
197 ![](more.gif) | 粻 陟良切詩云以峙其粻記曰五十異粻 |
198 ![](more.gif) | |
199 ![](more.gif) | 糈 疏與切楚辭曰褢椒糈而要之氣 許既切以米饋也𥼶 施隻切潰米也詩云或簸或蹂𥼶之叟叟 |
200 ![](more.gif) | 解釋開釋之義取焉又詩夜切借為𥼶置𥼶 |
201 ![](more.gif) | 舎之用同 |
202 ![](more.gif) | 糝 息感切肉糜也周官羞豆之實酏食糝食記 |
203 ![](more.gif) | 曰糝取牛羊豕之肉三如一小切之稻米倍合以 |
204 ![](more.gif) | 為餌煎之又投粒於羮亦謂之糝莊周曰藜羮不 |
205 ![](more.gif) | 糝 |
206 ![](more.gif) | 糜 靡為切粥之潰熟者也糜爛之義取焉 |
207 ![](more.gif) | |
208 ![](more.gif) | 糗 去九切熬穀麥類也周禮曰羞籩之實糗餌 |
209 ![](more.gif) | 粉餈 |
210 ![](more.gif) | 乎祕切乾飯也 |
211 ![](more.gif) | 糔 息久切又相流切記曰為稻粉糔溲之以為 |
212 ![](more.gif) | 酏 |
213 ![](more.gif) | 䊃 蒲昧切研米以糝也又蒲沒切粉 方吻切𢷬米為塵屑也 |
214 ![](more.gif) | 糉 作弄切角黍也䊦 一結切粉餌也糕 居牢切屑米麥炊之為糕周官所謂粉也 |
215 ![](more.gif) | |
216 ![](more.gif) | 粔籹 期呂切 人渚切楚辭曰粔籹密餌 |
217 ![](more.gif) | 一曰寒具也以蜜和米麪煎之以油 |
218 ![](more.gif) | 顙旱切 |
219 ![](more.gif) | 糵 魚列切牙穀為糵也粞 先齊切米碎也 |
220 ![](more.gif) | 康 苦剛切穀殻也借為康寧之康粃 匹履補履二切粟之不成粒者也書曰若苗 |
221 ![](more.gif) | 之有莠若粟之有粃 |
222 ![](more.gif) | 粕 匹各切米滓也古單作魄莊周曰古人之糟 |
223 ![](more.gif) | 魄 |
224 ![](more.gif) | 籸 疏津切粉滓也麻子之滓亦曰籸粈 女救切又人九切米飯和襍也亦作 糊 紅沽切以米麥粉為糊以黏也來 力該力支二切又里亟切來牟麥通名也通作釐漢書曰飴我釐牟借為往來之來又去聲綏來為來孟子曰勞之來之 |
225 ![](more.gif) | 來之疑 |
226 ![](more.gif) | 麥 莫𫉬切麥有小有大 |
227 ![](more.gif) | |
228 ![](more.gif) | |
229 ![](more.gif) | 麥之諧聲 |
230 ![](more.gif) | 麵 瞑見切小麥粉也亦作 麩 甫無切麵餘殻也麴 牽六切罯麥為麴以為酒醴也亦作 |
231 ![](more.gif) | |
232 ![](more.gif) | 麷 芳戎切周官朝事之籩其實麷蕡 |
233 ![](more.gif) | |
234 ![](more.gif) | 圭𤣥切麥稁也 |
235 ![](more.gif) | 麨 齒紹切麥為糗也 |
236 ![](more.gif) | 麧 限竭胡骨二切 |
237 ![](more.gif) | |
238 ![](more.gif) | 尗 式六切豆也象豆莢 別作 匜文 |
239 ![](more.gif) | 尗之諧聲 |
240 ![](more.gif) | 敊 是義切麴豆也 |
241 ![](more.gif) | 烏凡切蠶豆也熟當蠶時 |
242 ![](more.gif) | 瓜 古華古胡二切象瓜及其蔓瓜之類不一 |
243 ![](more.gif) | 瓜之㑹意 |
244 ![](more.gif) | 㼌 |
245 ![](more.gif) | 瓜之諧聲 |
246 ![](more.gif) | 瓠 胡誤切 |
247 ![](more.gif) | 瓠之諧聲 |
248 ![](more.gif) | 匏 薄交切老瓠去瓤可為器也从瓠省瓞 大節切詩云緜緜瓜瓞瓜瓞唪唪 |
249 ![](more.gif) | |
250 ![](more.gif) | |
251 ![](more.gif) | |
252 ![](more.gif) | 瓟 弼角切小瓜也瓢 毗宵切匏之小者為飲器也瓤 如昜切瓜中犀也通作穰 |
253 ![](more.gif) | 瓣 皮莧切瓜中片分也韭 舉有切葷菜也 |
254 ![](more.gif) | 韭之諧聲 |
255 ![](more.gif) | 韰 下介切葷菜也似韭而葉大韲 祖雞切𢷬葷辛以為韲也古借用齊 |
256 ![](more.gif) | |
257 ![](more.gif) | 韱 息廉切 |
258 ![](more.gif) | |
259 ![](more.gif) | 六書故卷二十二 |